In de wijkkrant Leiden, dd. april 2024
Brecht Rutgers van der Loeff, Kunstenaar in de Wijk door Nynke Smits
Eros en Thanatos
Eros en Thanatos, Liefde en Dood: twee oude Griekse oerkrachten vormen voor Brecht Rutgers van der Loeff de inspiratie voor al haar werk. Haar creatieve werk met keramiek en haar werk als begeleider, verbinder, coach.
Van jeneverfabriek tot kunstenaarsatelier
Brecht woont op de Burggravenlaan, maar haar atelier bevindt zich aan de Volmolengracht, ooit dejeneverfabriek van Hartevelt, nu een werkplaats voor makers. Op de begane grond bevindt zich – en dat kan in Brechts geval haast geen toeval zijn – een kringloopwinkel. ‘Het is hier een landklimaat,’ verwelkomt Brecht mij op de bovenste verdieping. ‘’s Winters koud, ’s zomers heet.’ Maar ik heb genoeg ateliers bezocht, ik ben erop gekleed. En een Maartse zon licht vrolijk een ruimte aan die best comfortabel aanvoelt en aangenaam is ingericht met een houten vloer, een keukenhoek, kamerscherm, uitstalkastjes met werk, en een pottenbakkersoven die iets weg heeft van een groot uitgevallen airfryer.
Een kronkelig levenspad
Brecht (geboren te Leiden in 1972) was niet altijd werkzaam als kunstenaar. Haar loopbaan is die van een zoekende en het levenspad van een zoekende verloopt grillig. Na de middelbare school in Leiden volgde een tussenjaar Vrije Hogeschool in Zeist en daarna de studie logopedie in Eindhoven. Brecht keerde terug naar onze regio en ging werken als logopediste in een praktijk in Oegstgeest, toen bij een school voor slechthorenden en doven, vervolgens in de jeugdzorg als gezinsbegeleider. Tenslotte begon ze een eigen praktijk als psychosociaal therapeut, voor één op één begeleiding en relatietherapie. ‘Maar,’ zegt Brecht, ‘ik vind veel leuk en ik kan heel veel. Ik ben snel verveeld.’ Ze kreeg de behoefte om met haar handen te gaan werken en ging aan de slag met keramiek. Het kwam niet helemaal uit het niets. ‘Mijn oma deed al veel met klei, mijn ouders hadden veel liefde voor keramiek en kunst.’ Brecht gaat een opleiding doen. ‘Daar zat ik te keramieken te midden van de 80-
jarigen.’ Ze maakt duimpotjes, stapelt ringen van klei op elkaar, wat er ontstaat is ‘magisch’. Soms zijn er mislukkingen, is er frustratie, meestal lukt het.
Experimenten met kringloopmateriaal
Brecht gaat – gefascineerd door klonen – werken met mallen. In een kastje in de hoek staat een hele reeks porseleinen poppenhoofdjes. Glanzende wangetjes. Ze schuimt de kringloopwinkels af, neemt mee waar haar oog op valt en maakt er een mal van. Zoals dus de kop van een popje. Of zoals een lampenkapje. Ze draait het kapje om en fabriceert een deksel voor het gat aan de bovenkant. Hé, zo lijkt het net een urn. Ze breidt haar technieken uit en komt terecht bij Raku: een bakproces waarbij de oven buiten staat, er komt zaagsel aan te pas, er wordt met water afgeblust. ‘Het is een stoere techniek.’ In een volgende stap onderzoekt ze ‘Sagger Firing’. We lopen naar de ‘airfryer’ die ze van boven af opent. De cilinder binnenin is gevuld met een grote pot, de zogenaamde Sagger. Daarin stop
je, bijvoorbeeld, de lampenkap-urn. Bij de eerste stook krijg je ‘biscuit’. Dan volgt de tweede stook. Hierbij wordt de buiten-pot gevuld met interessante voorwerpen. Ze laat me kistjes zien waarin voorbeelden van dat vulsel te zien zijn: schelpen, zeewier, gedroogde bloemen en ander plantaardig materiaal. Na het bakken heeft het materiaal in de buiten-pot zijn sporen op de urn achtergelaten. En het resultaat is artistieke verrassing. Hierop verder experimenterend drapeerde Brecht paardenhaar over een pot die net gloeiend heet uit de oven kwam, met als uitkomst grillige patronen die de pot bedekken, een lampenkap is opnieuw gemetamorfoseerd tot kunstwerk.Eros en Thanatos verbonden met keramiek
Maar Brecht is meer dan alleen keramiek-kunstenaar. Ze heeft Eros en Thanatos met haar kunstzinnig ambacht weten te verbinden. Enkele rouwprocessen in haar eigen leven hebben de interesse in rouwbegeleiding bij haar losgemaakt. De urnen zijn vanzelfsprekend verbonden met dit thema. En Eros kwam om de hoek kijken, toen ze een keer een puddingvorm als mal gebruikte en er toch ontegenzeggelijk een borst tevoorschijn kwam. Haar fascinatie voor liefde en verbinding en daarmee met intimiteit en seksualiteit zocht een creatieve uitweg en vond die in het maken van afdrukken van de daartoe geëigende delen van het vrouwenlichaam: borsten en vulva. Op een wandje, discreet half verscholen achter het kamerscherm, kan men een variëteit aan vulva’s bewonderen. Eigenlijk, vertelt
Brecht, was de aanleiding misschien een documentaire over vrouwen die hun schaamlippen laten reconstrueren. Een kennelijke behoefte van veel jonge vrouwen. En nu komen er regelmatig vrouwen naar het atelier, soms met een vriendin, voor een vulva-afdruk. Een enkele keer maakt zelfs een vriendinnengroep een afspraak bij Brecht, waarbij heikele thema’s worden besproken. Sommige vrouwen laten een afdruk van borsten of vulva maken bij wijze van experiment of uit pure nieuwsgierigheid, voor anderen past het in een therapie. Er kan ook sprake zijn van een cadeau voor een geliefde. Of een bedrijf dat sekspeeltjes verkoopt meldt zich voor een bestelling, om het kantoor aan te kleden: een collage van gipsen-vulva’s. En zo komen Eros en Thanatos in kunst en therapie in het atelier van Brecht op verrassende wijze bij elkaar.
